محمدرضا قربانی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «کردتودی»، اظهارداشت: در سایه‌ی خشکسالی‌های پی‌درپی، برداشت‌های بی‌رویه و تغییر الگوی مصرف، منابع آبی بیجار به‌سرعت در حال تهی‌شدن است.

وی با اشاره به جایگاه فرهنگی آب در جامعه‌ی ایرانی، گفت: آب در تمدن ما همواره فراتر از یک منبع مادی بوده است، از قدیم‌الایام، مردم ما احترام به آب را همچون احترام به مادر خود می‌دانسته‌اند.

این کارشناس گفت: قنات‌ها، آب‌انبارها و سیستم‌های سنتی جمع‌آوری آب باران، همه نشان‌دهنده‌ی هوش و خرد آب‌گردانی نیاکانمان بود، اما امروزه، با فراموش‌کردن این ارزش‌ها، به‌جای مدیریت، دچار بی‌مدیریتی شده‌ایم.

وی افزود: آب صرفاً یک نیاز فیزیکی نیست؛ یک ارزش اخلاقی، اجتماعی و زیست‌محیطی است، وقتی شیر آب را بدون نیاز باز می‌گذاریم، نه‌تنها یک منبع ارزشمند را هدر می‌دهیم، بلکه نشان‌دهنده‌ی فقدان مسئولیت‌پذیری نسبت به آینده‌ی مشترکمان است.

قربانی با اشاره به وضعیت منابع آبی منطقه، توضیح داد: که سفره‌های آب زیرزمینی بیجار در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری پایین‌تر از حد مجاز کاهش یافته‌اند، برداشت‌های غیرمجاز، کشت محصولات پرمصرف و عدم نظارت مؤثر، باعث شده که چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق روند تهی‌شدن سریع‌تری را طی کنند، نتیجه‌ی این امر، تجفاف چشمه‌ها، خشک‌شدن باغ‌های سنتی و کاهش شدید آب‌رسانی به روستاهای دوردست است.

وی ادامه داد: روستایی که دیروز با آب چاهش نان خود را می‌پخت، امروز مجبور است آب را با کامیون حمل کند، این فقط یک تغییر در روش تأمین آب نیست؛ این یک بحران هویتی است، زمانی که جوانان از روستا مهاجرت می‌کنند، چون دیگر نمی‌توانند آبی برای زندگی پیدا کنند، یعنی ما در حال از دست‌دادن پایه‌های اجتماعی خود هستیم.

قربانی بر لزوم فرهنگ‌سازی عمومی در مصرف آب تأکید کرد و گفت: «آموزش از خانواده و مدرسه آغاز می‌شود. هر فرد می‌تواند با رعایت رفتارهای ساده‌ای مانند بستن شیر آب هنگام مسواک‌زدن، استفاده از ماشین‌های لباس‌شویی و ظرف‌شویی در ظرفیت کامل، یا جایگزینی گیاهان زینتی با گونه‌های بومی کم‌آب‌بر، سهمی مؤثر در حفظ این گنجینه داشته باشد.»

وی در پایان گفت: «احترام به آب، احترام به آینده‌ی فرزندان ماست. این یک وظیفه‌ی جمعی است که نیاز به همکاری همه دارد: از خانواده تا دستگاه‌های دولتی، از کشاورز تا شهرداری، همه باید در این راه کمر ببندند. ما مالک آب نیستیم؛ آن را از نیاکانمان امانت گرفته‌ایم و باید به فرزندانمان برسانیم.»

کارشناس آب شهرستان بیجار خاطرنشان کرد: بدون بازنگری در رویکرد‌های مصرفی و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، حتی راهکارهای موقت نیز نمی‌توانند جلوی فروپاشی منابع آبی را بگیرند، آب تنها منبعی است که جایگزینی ندارد، هوای آلوده می‌تواند پاک‌شود، خاک فرسایش‌یافته می‌تواند بازسازی شود، اما وقتی آبخوان‌ها تخلیه شوند، بازگشت آن‌ها به وضعیت اولیه ده‌ها سال طول می‌کشد، اگر اصلاً ممکن باشد.

قربانی با نگاهی به گذشته، افزود: قنات‌ها تنها سیستم‌های انتقال آب نبودند؛ آن‌ها بافت فرهنگی، اجتماعی و حتی معنوی جوامع بیجار را شکل داده بودند، هر قنات، نه‌تنها یک منبع آب، بلکه محوری برای شکل‌گیری محله، باغ، حمام و مسجد بود، این شبکه‌های زیرزمینی، با دقتی خیره‌کننده، آب را از دل کوه‌ها به قلب شهر و روستا می‌رساندند و بدون هیچ‌گونه مصرف انرژی، تعادل بین آب‌رسانی و پایداری محیطی را حفظ می‌کردند.

وی توضیح داد: قنات‌ها در گذشته، در برابر خشکسالی‌ها نیز مقاومت طبیعی داشتند، برخلاف چاه‌های عمیق که در کم‌آبی‌های شدید سریعاً خشک می‌شوند، قنات‌ها با سرعت کم‌تری تخلیه می‌شدند و در بسیاری از موارد، حتی در سال‌های خشکسالی نیز جریان آب را حفظ می‌کردند، این پایداری، نتیجه‌ی هوش هیدرولوژیکی نیاکانمان بود که توانستند با هماهنگی با طبیعت، نه بر سر آن، سیستمی مقاوم بسازند.

قربانی هشدار داد: با فراموش‌کردن این میراث هوشمندانه، نه‌تنها یک ساختار فنی از دست رفته، بلکه راه‌حلی کلیدی برای بحران آب امروز نادیده گرفته شده است، امروزه با هزینه‌های کلان و وابستگی به سوخت‌های فسیلی، آب را از دل زمین می‌کِشیم، درحالی‌که قنات‌ها نشان داده‌اند که می‌توان با هماهنگی با طبیعت، آب را مدیریت کرد.

وی ادامه داد: احیای قنات‌های فعال یا نیمه‌فعال بیجارمانند قنات علیرضاخان گروسی که پنج کیلومتر طول دارد می‌تواند نه‌تنها به کشاورزی و فضای سبز کمک کند، بلکه به‌عنوان جاذبه‌ی گردشگری فرهنگی و میراث زنده، هویت شهر را بازگرداند.

این کارشناس آب از تمامی شهروندان خواست تا هر قطره آب را گوهری بدانند و در مصرف آن، مانند مصرف طلا، ملاحظه کنند؛ چرا که آب، حیات است و حیات قابل معامله نیست.

انتهای خبر/