به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «کردتودی»، کردستان به‌واسطهٔ قرارگرفتن در ناحیه زاگرس، میزبان طیف وسیعی از زیستگاه‌هاست اقلیم معتدل کوهستانی در بیشتر مناطق، وجود دشت‌ها، دره‌ها، مراتع بلند و مناطق جنگلی، شرایطی را فراهم کرده که گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی بتوانند در کنار هم زیست کنند این ویژگی اقلیمی سبب شده که در فاصله‌ای کوتاه، شاهد تنوع بالای گونه‌ها از پرندگان نادر گرفته تا پستانداران، خزندگان و گیاهان دارویی کمیاب باشیم.

حیات‌وحش کردستان شامل گونه‌های شاخصی چون پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، گرگ خاکستری، کفتار راه‌راه، شغال، روباه، بز وحشی و قوچ و میش است. علاوه‌برآن، گونه‌های متعدد پرندگان از جمله شاه‌باز، عقاب طلایی، بالابان، دلیجه، کبک دری و لک‌لک سفید نیز در این استان زیست می‌کنند.

تالاب‌های فصلی و دائمی مانند دریاچه زریوار در مریوان، یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر است که هر ساله میزبان گونه‌هایی از شمال اروپا و سیبری‌ست. وجود این دریاچه، همراه با اکوسیستم اطراف آن، نقش مهمی در پایداری اکولوژیکی منطقه ایفا می‌کند.

پوشش گیاهی کردستان نیز بسیار متنوع است جنگل‌های بلوط که بیش از یک‌سوم سطح استان را دربرگرفته‌اند، از مهم‌ترین زیستگاه‌های گیاهی زاگرس به شمار می‌آیند این جنگل‌ها علاوه بر نقش حیاتی در حفظ آب‌وخاک، مأمن گونه‌های مختلف گیاهی از جمله بنه، گلابی وحشی، زالزالک، انجیر کوهی، سماق، آویشن، گل‌گاوزبان، کنگر، باریجه، موسیر و شیرین‌بیان هستند.

وجود این تنوع گیاهی باعث شده کردستان یکی از قطب‌های تولید گیاهان دارویی در کشور باشد بسیاری از جوامع محلی نیز از این گیاهان برای مصارف درمانی، غذایی و حتی اقتصادی بهره می‌برند.

یکی از ویژگی‌های قابل‌توجه در کردستان، ارتباط عمیق مردم محلی با طبیعت است. جوامع روستایی و عشایری سال‌هاست که با شیوه‌های سنتی، در هماهنگی با محیط‌زیست زندگی می‌کنند. این ارتباط، ظرفیت بزرگی برای حفاظت مشارکتی از طبیعت ایجاد کرده است.

در بسیاری از مناطق، مردم به‌عنوان دیده‌بانان طبیعی عمل می‌کنند و از شکار غیرمجاز، قطع درختان و تخریب مراتع جلوگیری می‌کنند آموزش، آگاهی‌بخشی و مشارکت در پروژه‌های حفاظتی، می‌تواند به حفظ این سرمایه‌ها در بلندمدت کمک کند.

در حال حاضر مناطقی مانند منطقه حفاظت‌شده عبدالرزاق در بانه، منطقه چل‌چمه در سقز، کوسالان و شاهو در مریوان، و کوه‌های شاهو و کوسالان از جمله مناطقی هستند که تحت حفاظت سازمان محیط‌زیست قرار دارند. این مناطق به دلیل تنوع بالای گونه‌های زیستی، نقش مهمی در ثبات اکولوژیک و حفظ تعادل طبیعی استان دارند.

بااین‌حال، ادامه این حفاظت نیازمند افزایش زیرساخت‌ها، نیروی انسانی، حمایت مالی و مشارکت گسترده‌تر نهادهای محلی و ملی است.

کردستان می‌تواند به یکی از الگوهای ملی در حوزه حفاظت از تنوع زیستی تبدیل شود؛ به‌شرط آنکه با نگاهی علمی، بومی و چندوجهی به مدیریت منابع طبیعی پرداخته شود. 

آموزش جوامع محلی، توسعه گردشگری پایدار، جلوگیری از بهره‌برداری بی‌رویه، و استفاده از دانش بومی، می‌تواند مسیر پایداری را برای این زیست‌بوم ارزشمند هموار سازد.

کردستان، با همه ویژگی‌های طبیعی خود، یک میراث زنده از تنوع زیستی ایران‌زمین است پاسداشت این میراث نه‌تنها وظیفه سازمان‌های مسئول، بلکه مسئولیتی انسانی برای همه ما است.

 در دنیایی که سرعت نابودی زیستگاه‌ها به‌مراتب بیشتر از ترمیم آن‌هاست، حفظ طبیعت کردستان، سرمایه‌ای برای نسل‌های آینده خواهد بود.

نویسنده: امید رحمتی کارشناس مسائل اجتماعی