به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «کردتودی»،ایران سرزمینی است با تنوع گسترده قومی، زبانی و فرهنگی که در طول قرن‌ها نه تنها مانعی بر سر راه وحدت ملی نبوده، بلکه موجب غنا و شکوفایی تمدن ایرانی شده است. کُردها، ترک‌ها، عرب‌ها، بلوچ‌ها، ترکمن‌ها و فارس‌ها در کنار یکدیگر جامعه‌ای پویا و متنوع ساخته‌اند که نمونه‌ای کم‌نظیر در منطقه پرآشوب خاورمیانه به‌شمار می‌آید. این سرمایه اجتماعی همواره ایران را از بسیاری تهدیدها مصون داشته است.

با این حال، در سال‌های اخیر برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای و جریان‌های معاند با بهره‌گیری از رسانه‌ها و فضای مجازی، تلاش کرده‌اند از این تنوع قومی برای رسیدن به اهداف سیاسی خود استفاده کنند. برجسته‌سازی اختلافات و ترویج گفتمان جدایی‌طلبانه بخشی از پروژه‌ای است که هدف نهایی آن تضعیف انسجام ملی و کاهش توان ایران در عرصه بین‌المللی است. تجربه کشورهایی چون عراق، سوریه و افغانستان نشان داده است که تجزیه‌طلبی نه تنها آرامش و رفاه برای مردم به همراه ندارد، بلکه بستر ناامنی و عقب‌ماندگی را فراهم می‌کند.

یکی از مهم‌ترین محورهای این پروژه‌ها، تمرکز بر مناطق کُردنشین است. مردم کُرد در تاریخ معاصر ایران نقش پررنگی در توسعه فرهنگی، اقتصادی و حتی دفاعی کشور داشته‌اند. در دوران جنگ تحمیلی، هزاران جوان کُرد دوشادوش دیگر اقوام ایرانی از خاک کشور دفاع کردند و شهیدان بسیاری تقدیم کردند. همین سابقه تاریخی گواهی روشن بر تعلق خاطر این قوم شریف به ایران واحد است. اما جریان‌های معاند تلاش می‌کنند با تحریف تاریخ و سوءاستفاده از مشکلات اقتصادی یا مدیریتی، احساسات مردم را علیه وحدت ملی تحریک کنند.

تقویت وحدت میان کُردها و سایر اقوام، نیازمند چند اقدام اساسی است. نخست، باید عدالت اجتماعی و توسعه متوازن در سراسر کشور به‌ویژه در مناطق مرزی جدی گرفته شود. محرومیت‌زدایی، ایجاد فرصت‌های برابر اقتصادی و افزایش سرمایه‌گذاری در استان‌های غربی می‌تواند زمینه سوءاستفاده دشمنان را از بین ببرد. وقتی مردم احساس کنند در تصمیم‌گیری‌ها و تقسیم منابع به‌طور عادلانه دیده می‌شوند، انگیزه‌ای برای گرایش به گفتمان‌های جدایی‌طلبانه باقی نمی‌ماند.

دوم، ارتقای گفت‌وگوی فرهنگی میان اقوام اهمیت ویژه‌ای دارد. رسانه‌های ملی و محلی می‌توانند با تولید برنامه‌هایی که زبان و فرهنگ اقوام مختلف را معرفی می‌کند، زمینه شناخت متقابل و احترام متقابل را فراهم کنند. توجه به آموزش زبان مادری در کنار زبان فارسی، برگزاری جشنواره‌های فرهنگی مشترک و حمایت از تولیدات هنری محلی می‌تواند پل‌های ارتباطی مستحکمی میان اقوام ایجاد کند.

سوم، نخبگان سیاسی، مذهبی و اجتماعی باید نقش فعال‌تری در مقابله با پروژه‌های تفرقه‌آمیز ایفا کنند. رهبران قومی و مذهبی، به‌ویژه در میان کُردها که جایگاه اجتماعی برجسته‌ای دارند، می‌توانند با تأکید بر ضرورت حفظ وحدت ملی و افشای اهداف پشت پرده جریان‌های تجزیه‌طلب، جوانان را نسبت به پیامدهای چنین پروژه‌هایی آگاه سازند. تاریخ نشان داده است که هرگاه نخبگان قومی در کنار دولت مرکزی قرار گرفته‌اند، فرصت‌های دشمنان برای نفوذ و خرابکاری کاهش یافته است.

چهارم، نقش جامعه مدنی و تشکل‌های مردم‌نهاد نیز نباید نادیده گرفته شود. سازمان‌های غیردولتی می‌توانند با اجرای طرح‌های مشترک میان اقوام، زمینه‌ساز همگرایی بیشتر شوند. فعالیت‌های مشترک در حوزه محیط زیست، گردشگری، ورزش و امور خیریه می‌تواند پیوندهای انسانی را تقویت کرده و بستر اجتماعی وحدت را گسترش دهد.

از سوی دیگر، رسانه‌های داخلی باید با رویکردی هوشمندانه به میدان بیایند. مقابله با رسانه‌های معاند که با برجسته‌سازی مشکلات قومی و انتشار اخبار جعلی به دنبال تحریک احساسات هستند، نیازمند تولید محتوای دقیق، شفاف و امیدبخش است. روایت درست از واقعیت‌های مناطق مرزی و انعکاس دستاوردهای توسعه‌ای می‌تواند تصویر متفاوتی از وضعیت موجود ارائه دهد و اعتماد عمومی را تقویت کند.

همچنین نباید فراموش کرد که وحدت ملی تنها با اقدامات سیاسی و امنیتی محقق نمی‌شود، بلکه نیازمند رویکردی همه‌جانبه است. خانواده‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها نقش مهمی در تربیت نسلی دارند که تنوع قومی را به‌عنوان فرصتی برای پیشرفت و نه تهدیدی برای همبستگی ملی درک کنند. آموزش ارزش‌های مشترک ملی، همراه با احترام به تفاوت‌های فرهنگی، می‌تواند زمینه‌ساز ایران قدرتمندتر و متحدتر باشد.

در نهایت، تجربه تاریخی نشان داده است که ایران هرگاه در برابر تهدیدهای خارجی قرار گرفته، اقوام مختلف همچون حلقه‌های زنجیر به هم پیوسته‌اند و سد مستحکمی در برابر دشمنان ساخته‌اند. امروز نیز با وجود تلاش‌های مستمر جریان‌های تجزیه‌طلب، ظرفیت عظیم وحدت ملی در ایران پابرجاست. مهم آن است که با برنامه‌ریزی درست و بهره‌گیری از این سرمایه اجتماعی، کشور را در برابر چالش‌های آینده بیمه کنیم.

یادداشت: طاهره جلوخانی فعال رسانه‌ای