به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «کردتودی»سنندج مرکز استان کردستان و یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی غرب ایران، در دل رشته‌کوه‌های زاگرس واقع شده است. این شهر که از دیرباز به عنوان قطبی فرهنگی، اقتصادی و سیاسی منطقه شناخته می‌شود، امروز در مسیر توسعه شهری قرار دارد که با فرصت‌ها و چالش‌های متعددی همراه است. 

سنندج با ترکیبی منحصربه‌فرد از تاریخ، فرهنگ و طبیعت بکر، جایگاه ویژه‌ای در بین شهرهای ایران دارد، اما توسعه شهری آن با توجه به سرعت تغییرات جمعیتی و تحولات اقتصادی نیازمند رویکردی هوشمندانه، متوازن و پایدار است.

از مهم‌ترین ویژگی‌های سنندج می‌توان به بافت تاریخی و فرهنگی آن اشاره کرد، این شهر دارای کوچه‌ها و معابر پیچ‌درپیچ، خانه‌های سنتی با معماری اصیل و آثار فرهنگی متعدد است که میراثی گران‌بها برای مردم منطقه به شمار می‌روند. بافت تاریخی سنندج نه تنها نشان‌دهنده هویت و فرهنگ مردم کردستان است، بلکه پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری فرهنگی و جذب بازدیدکنندگان دارد.

 اما متأسفانه در سال‌های اخیر به دلیل رشد سریع جمعیت و نیاز به مسکن و فضاهای جدید شهری، شاهد فشار زیاد بر این بافت تاریخی و تخریب بخش‌هایی از آن بوده‌ایم. ساخت‌وسازهای جدید و تغییر کاربری‌های ناهمگون، تهدیدی جدی برای حفظ هویت فرهنگی و معماری اصیل سنندج به حساب می‌آید.

 این موضوع ضرورت دارد که برنامه‌ریزی شهری به گونه‌ای باشد که ضمن توسعه، از بافت تاریخی و میراث فرهنگی حفاظت کند و آن را به عنوان یک سرمایه ارزشمند در مسیر رشد و رونق اقتصادی بهره‌برداری نماید.

از سوی دیگر رشد جمعیت سنندج که در سال‌های اخیر شتاب گرفته، به دلیل مهاجرت‌های روستایی و تحولات اقتصادی منطقه، فشار فراوانی بر زیرساخت‌های شهری وارد کرده است. سنندج به عنوان مرکز استان با افزایش تقاضا برای خدمات شهری، حمل‌ونقل، تامین آب و فاضلاب و مدیریت پسماند مواجه شده که در برخی موارد زیرساخت‌های موجود پاسخگوی نیازهای روز افزون نیستند. 

ترافیک روزافزون، کمبود پارکینگ، ضعف سیستم حمل‌ونقل عمومی و مشکلات تأمین آب و مدیریت فاضلاب از جمله دغدغه‌های مهم شهروندان سنندجی است؛ نبود برنامه‌های جامع و کافی برای نوسازی و توسعه این زیرساخت‌ها می‌تواند منجر به کاهش کیفیت زندگی و بروز مشکلات زیست‌محیطی و اجتماعی شود. بنابراین توجه ویژه به ارتقاء زیرساخت‌ها، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و طراحی شهری هوشمند برای پاسخگویی به نیازهای جمعیتی از الزامات توسعه پایدار در سنندج محسوب می‌شود.

مزیت جغرافیایی سنندج، موقعیت استراتژیک آن در غرب کشور و نزدیکی به مرزهای بین‌المللی، ظرفیت بزرگی برای توسعه اقتصادی و تجاری این شهر فراهم کرده است. همچنین وجود دانشگاه‌ها و مراکز علمی معتبر در سنندج، نیروی انسانی متخصص و ظرفیت‌های فرهنگی و طبیعی متعدد از دیگر فرصت‌های مهمی است که باید به صورت هدفمند در فرآیند توسعه شهری مدنظر قرار گیرد. 

سنندج می‌تواند با توسعه گردشگری طبیعی و فرهنگی، ایجاد فضاهای تفریحی و گردشگری، حمایت از صنایع دستی و تولیدات محلی، به رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی کمک کند. این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی‌های منسجم و حمایت‌های سیاستی از سوی نهادهای دولتی و بخش خصوصی است تا ظرفیت‌های موجود به بهترین شکل ممکن شکوفا شوند.

یکی دیگر از جنبه‌های مهم توسعه سنندج، مشارکت اجتماعی و نقش آفرینی شهروندان در تصمیم‌گیری‌های شهری است. مطالعات نشان داده‌اند که حضور فعال شهروندان در فرآیندهای برنامه‌ریزی و مدیریت شهری می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات، افزایش احساس تعلق و هویت اجتماعی و ارتقاء سطح زندگی کمک شایانی نماید. در سنندج نیز تقویت نهادهای مدنی، افزایش آگاهی عمومی و حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی می‌تواند به حفظ سرمایه‌های انسانی و اجتماعی کمک کند و موجب پویایی بیشتر شهر شود. این امر باید به عنوان بخشی از استراتژی‌های کلان توسعه شهری در نظر گرفته شود.

در نهایت، توسعه پایدار سنندج مستلزم اتخاذ رویکردی همه‌جانبه است که در آن حفظ هویت تاریخی، ارتقاء زیرساخت‌ها، بهره‌برداری از ظرفیت‌های اقتصادی و فرهنگی، و مشارکت اجتماعی هم‌زمان مورد توجه قرار گیرد. این مسیر تنها با همکاری هماهنگ میان نهادهای دولتی، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و جامعه مدنی می‌تواند به نتیجه مطلوب برسد. 

توسعه سنندج باید نه تنها پاسخگوی نیازهای فعلی باشد، بلکه چشم‌اندازی روشن برای نسل‌های آینده ترسیم کند تا کیفیت زندگی همه ساکنان بهبود یابد و شهر به الگویی موفق در توسعه پایدار تبدیل شود.

نویسنده: طاهره جلوخانی فعال رسانه کردستان